Αθήνα  6/5/2015    

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

   Επειδή τα μεγαλύτερα λάθη, για να μην τα ονομάσουμε εγκλήματα, γίνονται σήμερα στον τομέα της παιδείας, που είναι μετά την υγεία το πολυτιμότερο αγαθό για μία κοινωνία, αναδημοσιεύουμε δύο άρθρα που αντλήσαμε το μεν ένα από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής 03/05/2015 με τίτλο «Η παιδεία στην εποχή των κόκκινων Χμερ» του Νίκου Μαραντζίδη και το άλλο από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Τρίτης 05/05/2015 με τίτλο «Το καμάρι των Η.Π.Α. θα καταργούνταν στην Ελλάδα» των Μ. Κατραμάτου και Γερ. Πετράτου, προς ενημέρωση σας.

Η παιδεία στην εποχή των κόκκινων Χμερ - Νίκου Μαραντζίδη

   Οι Κόκκινοι Χμερ. Ισως οι νεότεροι να τους έχουν ξεχάσει, αλλά είμαι σίγουρος πως οι παλιότεροι τους θυμούνται. Εμειναν στην ιστορία ως ένα από τα ριζοσπαστικότερα επαναστατικά κινήματα στον κόσμο, συνδυάζοντας τον μαρξιστικό εξισωτισμό με τον ακραίο ξενοφοβικό εθνολαϊκισμό. Ανάμεσα στα χρόνια 1975-1979, επέβαλαν μία από τις πλέον βίαιες και ταχείες διαδικασίες κοινωνικής μεταβολής, σοκάροντας τη διεθνή κοινή γνώμη.

   Προκειμένου να δουν άμεσα το όραμά τους να υλοποιείται και να μετατρέψουν τη χώρα τους, την Καμπότζη, σε μια κοινωνία χωρίς ανισότητες και καπιταλιστική εκμετάλλευση, εξανάγκασαν περίπου δύο εκατομμύρια κατοίκους των πόλεων να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να πιάσουν δουλειά στα χωράφια-κολεκτίβες. Εκτός από αυτούς που έχασαν τη ζωή τους από την πείνα και τις κακουχίες, χιλιάδες άλλοι δολοφονήθηκαν, βασανίστηκαν και φυλακίστηκαν με την κατηγορία του αντιδραστικού υπονομευτή και του λακέ του ιμπεριαλισμού.

   Οι Κόκκινοι Χμερ επιθυμούσαν να εκκαθαρίσουν κάθε ύποπτο στοιχείο. Εξάλλου, σύμφωνα με το σύνθημά τους, το να κρατούσαν τους αντιδραστικούς στη ζωή δεν προσέφερε κανένα όφελος, ενώ αν τους εξόντωναν δεν θα επέφερε καμία ζημία! Στο στόχαστρο λοιπόν της νέας επαναστατικής εξουσίας μπήκαν οι μορφωτικές και οικονομικές ελίτ, οι επιχειρηματίες, οι βουδιστές μοναχοί, οι γνώστες της γαλλικής γλώσσας και οι εθνικές μειονότητες. Τα αποτελέσματα ξεπέρασαν κάθε φαντασία. Υπολογίζεται πως, κατά τα έτη 1975-1979, το καθεστώς προκάλεσε ή συνέβαλε στον θάνατο ενάμισι εκατομμυρίου ανθρώπων, δηλαδή περίπου του 20% του πληθυσμού της χώρας. Το γεγονός αυτό κατέταξε τους Χμερ ανάμεσα στα πλέον εγκληματικά καθεστώτα του εικοστού αιώνα.

   Λιγότερο γνωστό είναι το «μεγαλειώδες» έργο των Κόκκινων Χμερ στην εκπαίδευση, το οποίο στηρίχτηκε στη φιλοσοφική επιδίωξη της απόλυτης ισότητας μεταξύ των ανθρώπων. Ως εκ τούτου, η διάκριση και η αριστεία αντιμετωπίστηκαν ως αντιδραστικές επιδιώξεις, κατάλοιπα του καπιταλιστικού παρελθόντος. Για τους Χμερ έπρεπε να εκριζωθεί αμέσως η άθλια συνήθεια να θέλει κάποιος να ξεχωρίζει από τους άλλους.

   Πολλοί θεώρησαν πως οι Κόκκινοι Χμερ ήταν από θέση αρχής εναντίον της εκπαίδευσης, προτιμώντας να κυβερνούν έναν αγράμματο λαό. Οπως όμως εξηγούν οι Chigas και Mosyakov, ειδικοί στην ιστορία της Καμπότζης, αυτό είναι λάθος. Οι Χμερ ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την εκπαίδευση. Οργάνωσαν ένα εκπαιδευτικό σύστημα βασισμένο στη λογική πως όλοι έπρεπε να έχουν την ίδια ακριβώς εκπαίδευση, η οποία όφειλε να συνδυάζει τη γνώση της γραφής και της ανάγνωσης με τις αξίες της νέας κοινωνίας, ώστε οι άνθρωποι στη συνέχεια να μπορούν να γίνουν ικανοί και ενεργοί προπαγανδιστές της νέας κοινωνίας.

   Πρωταρχικός σκοπός του νέου εκπαιδευτικού συστήματος ήταν η ενστάλαξη στους νέους της επαναστατικής συνείδησης και το ξερίζωμα των πολιτισμικών, γλωσσικών και καλλιτεχνικών δεξιοτήτων και άλλων υπολειμμάτων των υπό διωγμό καπιταλιστικών και ιμπεριαλιστικών τάξεων. Η εκπαίδευση έπρεπε να καλλιεργήσει μια νέα κουλτούρα που να βρίσκεται σε αρμονία με τις εξισωτικές και αντι-ελίτ αντιλήψεις και σοσιαλιστικές επιδιώξεις του καθεστώτος. Στο εκπαιδευτικό τους σύστημα δεν υπήρχαν ούτε εξετάσεις, ούτε πιστοποιητικά και διπλώματα. Αυτά θεωρούνταν κατάλοιπα του πνεύματος του ατομικιστικού ανταγωνισμού και βρίσκονταν σε αντίθεση με την ανιδιοτελή άμιλλα και τη συλλογική συνείδηση που υποτίθεται πως καλλιεργούσε η νέα κοινωνία.

   Η επιθυμία για διάκριση δεν ήταν απλώς κατακριτέα, αλλά τιμωρούνταν και μάλιστα αυστηρά. Τα άτομα που είχαν τέτοιες τάσεις αντιμετωπίζονταν ως βαθιά διεφθαρμένα. Ως συνέπεια, και επειδή μάλιστα η χρήση γυαλιών ή το διάβασμα ξενόγλωσσων βιβλίων εκλαμβανόταν ως επίδειξη κοινωνικής υπεροχής, οι μορφωμένοι άνθρωποι έκρυβαν ή κατέστρεφαν τα γυαλιά και τα ξενόγλωσσα βιβλία τους, ντύνονταν ως χωρικοί και υποδύονταν τους αγράμματους, προκειμένου να αποφύγουν τους μπελάδες.

   Βεβαίως, ξέρω πως θα πείτε ότι όλα τα παραπάνω είναι παλιές και μακρινές ιστορίες, ελάχιστα διδακτικές και χρήσιμες σήμερα. Για πολλούς οι κόσμοι του ολοκληρωτισμού θεωρούνται νεκροί πλέον και δεν ασκούν ούτε φόβο ούτε γοητεία. Ισως και να είναι έτσι. Ως εκ τούτου, όποιος ισχυριστεί πως βρίσκει αναλογίες ανάμεσα στις εκπαιδευτικές αντιλήψεις των Χμερ και τις αλλαγές που προωθεί το υπουργείο Παιδείας της χώρας μας, θα είναι προφανώς ένας κακοπροαίρετος οπισθοδρομικός που δεν μπορεί να συλλάβει το ανορθωτικό έργο και την αναβάθμιση που θα προκύψει στην εκπαίδευση από τις αλλαγές του υπουργείου Παιδείας.

   Γιατί, βέβαια, η κατάργηση των πειραματικών σχολείων και η περιφρόνηση της έννοιας της διάκρισης και της αριστείας, η προς τα κάτω ισοπέδωση των μορφωτικών απαιτήσεων, η επιστροφή της «αιώνιας» φοίτησης και των «αιώνιων» φοιτητών, η κατάργηση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για την εκλογή των πανεπιστημιακών οργάνων, η κατάργηση των αγγλόγλωσσων τμημάτων είναι σπουδαίες και εμπνευσμένες από το μέλλον αλλαγές που εισάγουν οι μεγάλοι τιμονιέρηδες του εκπαιδευτικού μας συστήματος και διόλου αναχρονιστικές.

   Τελικά, το φάντασμα του κομμουνισμού μπορεί να μην πλανάται πάνω από την Ευρώπη, όπως ήθελε σαρκαστικά ο Μαρξ, αλλά ίσως να έχει κουρνιάσει κουρασμένο ακριβώς πάνω από τη χώρα μας.
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα και στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας.

Το καμάρι των Η.Π.Α. θα καταργούνταν στην Ελλάδα – Μ. Κατραμάτου και Γερ. Πετράτου

  Είμαστε δύο από τα 50.000 μέλη της Εταιρείας Φυσικών Επιστημών των ΗΠΑ (American Physical Society). Ο σκοπός της είναι η προαγωγή των φυσικών επιστημών «προς όφελος της κοινωνίας και της ανθρωπότητας». Η Εταιρεία έχει ανακηρύξει ορισμένα μέρη των ΗΠΑ Ιστορικές Τοποθεσίες Φυσικής (όπως η UNESCO ανακηρύττει Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς). Οι πιο διάσημες είναι το Εθνικό Εργαστήριο του Μπέρκλεϊ, ο Γραμμικός Επιταχυντής του Στάνφορντ (όπου εργαστήκαμε για το διδακτορικό μας) και το Εθνικό Εργαστήριο του Μπρουκχέιβεν. Πάνω από 15 βραβεία Νομπέλ Φυσικής έχουν απονεμηθεί για ανακαλύψεις που έχουν γίνει σε αυτά τα ιστορικά μέρη. Οσο παράξενο και αν φαίνεται, ανάμεσα στις ιστορικές τοποθεσίες Φυσικής αυτής της Εταιρείας είναι και ένα σχολείο στην πόλη της Νέας Υόρκης, το Λύκειο των Επιστημών του Μπρονξ (The Bronx High School of Science).
   Το Μπρονξ είναι ένα από τα τρία δημόσια λύκεια της Νέας Υόρκης που ειδικεύονται σε θετικές επιστήμες και τεχνολογία. Εχει 3.000 μαθητές, εκ των οποίων οι περισσότεροι προέρχονται από μειονότητες και ασθενή οικονομικά στρώματα του πληθυσμού της πόλης. Οι περισσότεροι καθηγητές έχουν τίτλους μεταπτυχιακών σπουδών, πολλοί διδακτορικό, ορισμένοι δε διδάσκουν και σε πανεπιστήμια. Το σχολείο έχει χορωδία, μπάντα για ροκ κονσέρτα, μπάντα για τζαζ και συμφωνική ορχήστρα, όλες αποτελούμενες φυσικά από μαθητές του. Οι ξένες γλώσσες που διδάσκονται εκεί περιλαμβάνουν Γαλλικά, Ισπανικά, Νέα Ελληνικά, Ιταλικά, Κινεζικά, Κορεάτικα και Γιαπωνέζικα. Ολοι οι απόφοιτοι του Μπρονξ συνεχίζουν τις σπουδές τους σε καλά πανεπιστήμια των ΗΠΑ, πολλοί στα κέντρα αριστείας της Ivy League (Χάρβαρντ, Πρίνστον κ.α.).Ανάμεσα στους αποφοίτους του λυκείου, 8 έχουν τιμηθεί με το βραβείο Νομπέλ Επιστημών, 6 με το βραβείο Πούλιτζερ, 6 με το Εθνικό Μετάλλιο Επιστημών των ΗΠΑ, ενώ πάνω από 50 έχουν εκλεγεί στις Εθνικές Ακαδημίες Επιστημόνων και Μηχανικών. Τα άλλα δύο εξειδικευμένα δημόσια λύκεια της πόλης της Νέας Υόρκης είναι το Λύκειο του Στάιβεσαντ (Stuyvesant High School) και το Τεχνικό Λύκειο του Μπρούκλιν.
   Ανάμεσα στα επιτεύγματα των αποφοίτων τους είναι και 6 βραβεία Νομπέλ Επιστημών. Είσοδος σε αυτά τα λύκεια, που διαφέρουν σημαντικά από τα παραδοσιακά δημόσια σχολεία στις ΗΠΑ (με τα γνωστά προβλήματα και ανεπάρκειες) είναι δυνατή μόνον έπειτα από επιτυχείς εισαγωγικές εξετάσεις, όπου κάθε χρόνο διαγωνίζονται περίπου 30.000 μαθητές για 2.900 θέσεις. Είναι ομολογουμένως κέντρα αριστείας, το καμάρι των ΗΠΑ, γιατί «προετοιμάζουν τους ηγέτες της επιστήμης και της τεχνολογίας της αυριανής εποχής». Τα συνολικά 14 βραβεία Νομπέλ τους είναι όσα όλα τα βραβεία Νομπέλ που έχουν απονεμηθεί σε Ιταλούς επιστήμονες!
   Ας γυρίσουμε όμως τώρα πίσω στο Λύκειο του Μπρονξ. Γιατί η Εταιρεία Φυσικών Επιστημών των ΗΠΑ το ανακήρυξε το 2010 Ιστορικό Τόπο Φυσικής; Απλώς επειδή οι 7 από τους 8 νομπελίστες του Μπρονξ είναι φυσικοί! Ανάμεσά τους είναι ο Leon Cooper, o Sheldon Glashow και ο Steven Weinberg, από τους διασημότερους φυσικούς της εποχής μας. Δικαιολογημένα η Εταιρεία το έχει ανακηρύξει Μνημείο Φυσικής!Στην Ελλάδα, ένα λύκειο σαν του Μπρονξ θα χαρακτηριζόταν Πρότυπο με αξιόλογους καθηγητές, στο οποίο οι μαθητές μπαίνουν με εξετάσεις. Επίσης θα χαρακτηριζόταν και Πειραματικό, μιας και συνεχώς δοκιμάζονται εκεί νέα προγράμματα σπουδών, νέες μέθοδοι διδασκαλίας, νέα εργαστηριακά μαθήματα και σύγχρονες εφαρμογές τεχνολογίας για διδακτικούς σκοπούς. Στην Ελλάδα, το Λύκειο των Επιστημών θα ήταν ένα από τα σχολεία που θέλει να καταργήσει ο αξιότιμος υπουργός Παιδείας και συνάδελφος φυσικός Αρ. Μπαλτάς. Θα μπορούσε να εξηγήσει την κατάργησή τους στους συναδέλφους του Cooper, Glashow και Weinberg; Θα του υπενθύμιζαν ότι οι άνθρωποι της επιστήμης, των γραμμάτων, της τέχνης και του πολιτισμού είναι γνωστοί παγκοσμίως ως θιασώτες της αρχής του εξισωτισμού στον ανώτερο καλύτερο αριθμητή.
* Η κ. Μίνα Κατραμάτου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Φυσικής και ο κ. Γεράσιμος Πετράτος καθηγητής Φυσικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο Κεντ, Οχάιο, ΗΠΑ.

Αθήνα  5/5/2015    

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

   Επειδή τα μέλη του ΠΑ.Σ.Ι.ΔΙ.Κ. πρέπει να είναι σκεπτόμενοι και συνειδητοποιημένοι πολίτες και επειδή το Προεδρείο του Συνδέσμου μας οφείλει να έχει τα μέλη του όσο το δυνατόν περισσότερο ενημερωμένα, αναδημοσιεύουμε από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής 03/05/2015 δύο άρθρα, το ένα του Π. Μανδραβέλη με τίτλο « Μπρος IOUς και πίσω πιστωτικό γεγονός» και το άλλο του Θ. Ντόκου με τίτλο «Ατενίζοντας (από έξω) στην Ευρωπαϊκή Ένωση (των 27)», τα οποία μπορούν να φανούν χρήσιμα στο άμεσο μέλλον.

Μπρος IOUς και πίσω πιστωτικό γεγονός - Π. Μανδραβέλη

   Μία από τις ανοησίες που περιφέρουν –και μάλιστα με περισσό καμάρι– στα τηλεπαραθύρια όλοι οι φωστήρες της συγκυβέρνησης είναι ότι «αν δυσκολέψουν πολύ τα πράγματα και η κυβέρνηση αναγκαστεί να επιλέξει, θα προτιμήσει να πληρώσει μισθούς και συντάξεις παρά μια δόση του χρέους». Στην επιτηδευμένη έκπληξη των δημοσιογράφων «μα, αυτό θα σημάνει πιστωτικό γεγονός», υπουργοί και παρατρεχάμενοι των κομμάτων απαντούν με κάτι σαν «άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε».

   Τι θα σημάνει όμως ένα «πιστωτικό γεγονός» στην καθημερινότητα του απλού πολίτη; Πολλοί νομίζουν ότι οι αγορές θα σταματήσουν να μας δανείζουν, αλλά όπως λένε τα σαΐνια (που αντί να δουλεύουν στα υπουργεία ξημεροβραδιάζονται στα τηλεοπτικά πάνελ) έχουμε πλέον δημοσιονομικό πλεόνασμα και μπορούμε να τα φέρουμε βόλτα με ό,τι μαζεύει από φόρους το κράτος.

   Η αλήθεια είναι ότι το 2014 η κυβέρνηση παρουσίασε ένα εύθραυστο πλεόνασμα, το οποίο όμως, επειδή βασίστηκε στην υπερφορολόγηση και σε άναρχες περικοπές, δεν είναι βιώσιμο. Ηδη οι πιέσεις εντείνονται και για την αύξηση δαπανών (οι υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομικών περικύκλωσαν τον λαοφιλή Γιάνη Βαρουφάκη με αίτημα να εξομοιωθούν οι μισθοί τους με εκείνους... των Ευρωπαίων συναδέλφων τους) και για τη μείωση της φορολογίας. Οι προεκλογικές υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ είναι πρόγραμμα παραγωγής ελλειμμάτων. Ακόμη κι αν θέλαμε ή μπορούσαμε να ζήσουμε με το μικρό πλεόνασμα του 2015, αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα έπρεπε να ακολουθήσει την πολιτική των προκατόχων της, αυτή που όπως λένε τα κυβερνητικά στελέχη «την καταδίκασε ο ελληνικός λαός με την ψήφο του». Συνεπώς, όχι μόνο δεν θα δανειζόμαστε –ούτε καν για αναπτυξιακά έργα– αλλά θα πρέπει να ακολουθούμε τις «ανάλγητες πολιτικές του μνημονίου». Σε τέτοια οξύμωρα οδηγείται η πολιτική όταν η Αριστερά δεν κατανοεί τι επαγγέλλεται η Ακροαριστερά της.

   Οι εισαγωγές

   Μακάρι όμως να ήταν μόνο αυτά τα αγκάθια ενός πιστωτικού γεγονότος. Τα βασικά προβλήματα είναι στη νομισματική κυκλοφορία και στις εισαγωγές, που τόσο έχει ανάγκη η χώρα. Να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: τα ευρώ που κρατάμε στα χέρια μας είναι προϊόν ανταλλαγής μεταξύ του ελληνικού κράτους και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Τα κράτη-μέλη που συμμετέχουν στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση συμφώνησαν ότι οι τράπεζες θα δανείζονται από την ΕΚΤ τη ρευστότητα, δίνοντας ως εγγύηση άλλα περιουσιακά τους χαρτιά, όπως είναι τα κρατικά ομόλογα. Σε αυτή τη συναλλαγή υπήρχαν εκατέρωθεν εγγυήσεις για την αξία των συναλλασσόμενων χαρτιών: η αγορά αποτιμούσε τα κρατικά ομόλογα της Ευρωζώνης ως τα καλύτερα του κόσμου (ΑΑΑ) και η ΕΚΤ εγγυάτο ότι δεν θα τυπώσει πολύ περισσότερα ευρώ, έτσι ώστε να χάσουν την αξία τους.

   Οι εκατέρωθεν εγγυήσεις σήμερα είναι λιγότερες, αφού η ΕΚΤ αποφάσισε να δέχεται και ομόλογα που οι αγορές θεωρούν «σκουπίδια» (δηλαδή τα ελληνικά), αλλά επίσης τυπώνονται περισσότερα ευρώ στο πλαίσιο της λεγόμενης «πιστωτικής επέκτασης». Παρ’ όλα αυτά, όμως, ένα χαρτονόμισμα σε ευρώ γίνεται δεκτό σε όλο τον κόσμο. Ολοι το ξέρουν, και όλοι το θέλουν. Ακόμη και στη Γη του Πυρός να πάει κάποιος θα μπορέσει να το ανταλλάξει. Ακόμη και από τη Μαλαισία να εισαγάγει ένας επιχειρηματίας προϊόντα, μια υποσχετική σε ευρώ είναι εγγύηση ότι θα πάρει την αξία των πωληθέντων λίγο-πολύ ακέραιη. Το ευρώ πλέον είναι παγκόσμιο νόμισμα και σημαντικό «asset για μια χώρα», που θα έλεγε και ο κ. Τσίπρας• πολύ σημαντικότερο του κ. Βαρουφάκη.

   Δύο δρόμοι

   Σε περίπτωση αδυναμίας πληρωμών, η κυβέρνηση έχει δύο δρόμους: Ο ένας είναι να πληρώσει τις εσωτερικές της υποχρεώσεις ή μέρος αυτών (κυρίως μισθούς και συντάξεις) με τυπωμένες υποσχετικές, τα λεγόμενα I Owe You, IOUs. Γράφαμε παλιότερα: «Το σενάριο είναι ότι τυπικά η Ελλάδα θα είναι στη Ζώνη του Ευρώ, αλλά χωρίς ρευστότητα και με περιορισμούς στην κίνηση των κεφαλαίων. Το κράτος δεν θα έχει δανεικά, οι φόροι ήδη δεν επαρκούν και, φυσικά, δεν θα μπορεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του. Συνεπώς θα αρχίσει να τις αποπληρώνει (όλες ή μέρος αυτών και κυρίως μισθούς και συντάξεις) με διατακτικές IOU. (...) Τα IOUs όμως θα λειτουργήσουν ως αναγκαστικός εσωτερικός δανεισμός του κράτους, από τους υπάλληλους του, τους συνταξιούχους, πιθανώς και από τους προμηθευτές στο σκέλος που αφορά μόνο τα χρέη του κράτους. Και μόνο αυτά... Τα “έχεις λαμβάνειν” θα μείνουν εκτός ευρείας κυκλοφορίας μέχρι τη στιγμή που οι πραγματικές ανάγκες θα αναγκάσουν κάποιους να τα βγάλουν στις καθημερινές συναλλαγές. Φυσικά, θα είναι υποτιμημένα. Πόσο; Οσο η αξιοπιστία του ελληνικού κράτους. Αν οι συναλλασσόμενοι πιστεύουν ότι θα πάρουν από το κράτος το ποσό που αναγράφεται στο χαρτί, τότε η υποτίμηση θα είναι μικρή• θα “κουρευτούν” λίγο, έτσι για τον “κόπο” της συναλλαγής. Αν οι συναλλασσόμενοι πιστεύουν ότι το ελληνικό κράτος δεν είναι αξιόχρεο, θα ξεκινήσει μια σπειροειδής υποτίμηση και οι Ελληνες ίσως μάθουν για πρώτη φορά πώς λειτουργούν οι “μοβόρες” χρηματοπιστωτικές αγορές, γιατί αυτές οι αγορές θα είναι οι ίδιοι και ο μπακάλης τους» («Ο εφιάλτης των IOUs» ηλεκτρονική έκδοση «Καθημερινή» 17.2.2015).

   Βεβαίως, η έκδοση των IOUs θα είναι ένα τεράστιο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό σοκ, αλλά δεν θα είναι θανάσιμο για τη χώρα, διότι η μικρή έστω ρευστότητα που δίνεται από την ΕΚΤ θα συνεχίσει να υπάρχει. Σήμερα συνεχίζουν να μπαίνουν στη χώρα ευρώ και με αυτά κάνουμε εισαγωγές φαρμάκων, τροφίμων κ.λπ.

   Χωρίς αντίκρισμα

   Ενα πιστωτικό γεγονός σημαίνει αυτόματη διάρρηξη του συμβολαίου που έχει η χώρα με την ΕΚΤ «εμείς σας δίνουμε ομόλογα, εσείς μας δίνετε ευρώ». Αυτό σημαίνει αυτόματη κατάρρευση των τραπεζών και το μόνο χρήμα που θα κυκλοφορεί στην Ελλάδα θα είναι ό,τι θα αναγκαστεί να τυπώσει το κράτος, χαρτιά που δεν έχουν κανένα αντίκρισμα στο εξωτερικό. Δηλαδή, ακόμη και αν η κυβέρνηση ήταν έτοιμη να προχωρήσει στην εκτύπωση δραχμών, αυτές δεν θα γίνονται για ένα διάστημα δεκτές στο εξωτερικό, για τον απλούστατο λόγο ότι ουδείς θα γνωρίζει πόσο θα αξίζει αύριο ένα σημερινό χαρτονόμισμα του ενός δισ. δραχμών. Πιθανώς με σκληρές περιοριστικές πολιτικές (σκληρότερες από αυτές του μνημονίου) η δραχμή να μπορεί να σταθεί αξιοπρεπώς στις διεθνείς αγορές. Μέχρι να πιστοποιηθεί όμως αυτό (προϋποθέτει ότι η κυβέρνηση δεν θα τυπώνει καραβιές χαρτονομισμάτων, που δεν θα αξίζουν ούτε το δυσεύρετο χαρτί εισαγωγής τους) οι εισαγωγές θα γίνονται στη «μαύρη» αγορά, με μαύρα κρυμμένα ευρώ, από μαυραγορίτες. Η κυβέρνηση τυπικά θα συνεχίσει να πληρώνει μισθούς και συντάξεις (είναι το μόνο που την ενδιαφέρει), αλλά με χαρτιά που δεν θα αγοράζουν τίποτε, αφού μόνο για κρέας και γαλακτοκομικά χρειαζόμαστε 2 δισ. ευρώ για να τα εισάγουμε.

   Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις για την έξοδο της Ελλάδας από την κρίση. Απλώς υπάρχουν δύσκολες και χειρότερες. Δεν μπορούμε όμως παρά να θαυμάσουμε την ικανότητα της κυβέρνησης –όπως, εξάλλου, και όλων των λαϊκιστών– να διαλέγει πάντα τις καταστροφικές.

Ατενίζοντας (από έξω) στην Ευρωπαϊκή Ένωση (των 27) - Θ. Ντόκου

Δεκέμβριος 201...: Το Συμβούλιο Κορυφής της Ε.Ε. αποφασίζει την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΠΓΔΜ. Είναι σαφές ότι η διαδικασία θα είναι μακροχρόνια, καθώς η χώρα δεν πληροί αρκετά από τα κριτήρια ένταξης, αλλά τα 27 κράτη-μέλη θεωρούν ότι το κίνητρο της ένταξης θα συμβάλει στην υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων. Εν τω μεταξύ, οι διαπραγματεύσεις Αλβανίας-Ε.Ε. προχωρούν και η Αλβανία ενθαρρύνεται να επιλύσει κατ’ απόλυτη προτεραιότητα τυχόν προβλήματα με άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και, στο μέτρο του δυνατού, να βελτιώσει τις σχέσεις της με γειτονικές χώρες. Η Ε.Ε. διαπραγματεύεται με την Τουρκία τη διαμόρφωση μιας ειδικής σχέσης, με έμφαση στη συνεργασία σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Τις συζητήσεις παρακολουθεί με ενδιαφέρον η Αθήνα, αφού μια κάποιας μορφής ειδική σχέση αποτελεί πλέον τη μόνη δυνατότητα σύνδεσης Ελλάδας και Ε.Ε.

   Μάιος 201...: Ενταση στο Αιγαίο ως αποτέλεσμα των κινήσεων της Αγκυρας στον τομέα της εξερεύνησης υδρογονανθράκων σε αμφισβητούμενες θαλάσσιες ζώνες. Το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό παρακολουθεί από κοντά τις τουρκικές κινήσεις. Ωστόσο, καθώς περνούν οι ημέρες αρχίζουν να γίνονται αισθητές οι ελλείψεις σε ανταλλακτικά (τουλάχιστον για οπλικά συστήματα δυτικής προέλευσης, που αποτελούν και το 95%), αλλά και καύσιμα, ως αποτέλεσμα των οικονομικών δυσκολιών της χώρας. Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζει και η Πολεμική Αεροπορία. Η προσπάθεια εξισορρόπησης μιας χώρας με εξαπλάσιο ΑΕΠ, οκταπλάσιο πληθυσμό, επόμενης γενιάς μαχητικά αεροσκάφη και πολεμικά πλοία και φιλοδοξίες ανάδειξης σε περιφερειακό ηγεμόνα, έχει γίνει πλέον αρκετά πιο δύσκολη. Διάβημα της Αθήνας προς την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζεται με σχετική αμηχανία από τους δύο οργανισμούς και η Ε.Ε. συστήνει και στις δύο πλευρές την αποφυγή προκλητικών κινήσεων και, αν καταστεί απαραίτητο, την προσφυγή στον ΟΗΕ.

   Την κατάσταση περιπλέκει η αύξηση των παράτυπων μεταναστών, αλλά και προσφύγων, που κατά χιλιάδες διασχίζουν το Αιγαίο και φθάνουν σε ελληνικό έδαφος. Η Ελλάδα αντιμετωπίζεται πλέον από την Ε.Ε. ως μια από τις χώρες διέλευσης μεταναστευτικών ροών (όπως π.χ. η Τουρκία και το Μαρόκο), ενώ η απελευθέρωση από τις υποχρεώσεις των Πρωτοκόλλων του Δουβλίνου αντισταθμίζεται από την απουσία χρηματοδότησης και τεχνικής βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Ενωση προς την Ελλάδα. Η FRONTEX έχει πλέον αναπτυχθεί στα σύνορα των γειτονικών κοινοτικών χωρών (Ιταλία, Βουλγαρία, μελλοντικά ΠΓΔΜ και Αλβανία) για να εμποδίσει την προώθηση παράτυπων μεταναστών από το ελληνικό έδαφος προς την Ε.Ε. Υπάρχει έντονη ανησυχία για την ικανότητα των ελληνικών αρχών ασφαλείας να προστατεύσουν την εσωτερική δημόσια τάξη (καθώς διάφορες ριζοσπαστικές ομάδες κάνουν πιο αισθητή την παρουσία τους) και να ελέγξουν τη διακίνηση τζιχαντιστών, μαφιόζων αλλά και κάθε είδους λαθραίων αγαθών. Οι Ελληνες πολίτες δεν χρειάζονται μεν βίζα για να ταξιδέψουν στην Ε.Ε., αλλά τα ελληνικά διαβατήρια ελέγχονται προσεκτικά στα σημεία εισόδου, ενώ οι ΗΠΑ επαναφέρουν τη βίζα. Η Ελλάδα δεν συμμετέχει πλέον στην Europol και τη Eurojust, ενώ προφανώς βρίσκεται και εκτός Σένγκεν. Συνεχίζεται, ωστόσο, η -υπό όρους- παροχή πληροφοριών και τεχνικής βοήθειας από μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, που ανησυχούν για τη μετατροπή της Ελλάδας στο μαλακό -και διάτρητο- υπογάστριο της Ευρώπης.

   Στον τομέα της ενέργειας, η Αθήνα μπορεί πλέον να προχωρήσει σε μια συμφωνία με τη Ρωσία για την κατασκευή της συνέχειας του Turkish Stream χωρίς να ανησυχεί για τυχόν αντιρρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο, η ελκυστικότητα της χώρας για τη Ρωσία, αλλά και για την Κίνα, μειώνεται σημαντικά μετά την έξοδο από την Ε.Ε., αφού τόσο η Μόσχα όσο και το Πεκίνο αντιμετώπιζαν την Ελλάδα ως μια πύλη εισόδου στην Ε.Ε. Ενδεχόμενη εσωτερική πολιτική αστάθεια, αλλά και ένταση με γειτονικές χώρες ενδέχεται να μειώσουν το επενδυτικό ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών υδρογονανθράκων. Η Ελλάδα βρίσκεται εκτός σχεδιασμών για την Ενιαία Ευρωπαϊκή Αγορά Ενέργειας, και έχει απολέσει τη δυνατότητα κοινοτικής χρηματοδότησης για μεγάλα ενεργειακά έργα.

   Εχοντας ξεπεράσει -ασφαλώς καταβάλλοντας σημαντικό τίμημα- την «ελληνική κρίση», η Ε.Ε. επιχειρεί να υλοποιήσει μια σειρά νέων πολιτικών σε τομείς όπως η Πολιτική Γειτονίας (ιδιαίτερα στην περιοχή της Μεσογείου) και η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Αμυνας (όπου στη Στρατιωτική Επιτροπή δεν προεδρεύει πλέον Ελληνας αξιωματικός, η θητεία του οποίου τερματίστηκε πρόωρα) στις οποίες η Ελλάδα δεν έχει πλέον το δικαίωμα συμμετοχής και συνδιαμόρφωσης. Η Ελλάδα παραμένει στο ΝΑΤΟ, αλλά το κλίμα είναι πολύ βαρύ και η ελληνική συμμετοχή υποβαθμισμένη. Συνολικά, η αξιοπιστία, το διπλωματικό κεφάλαιο και το γόητρο της χώρας είναι στο χαμηλότερο σημείο της σύγχρονης ιστορίας της και η Ελλάδα βρίσκεται σχεδόν μόνη σε μια πολύ δύσκολη γειτονιά. Αποτελεί δε μοναδική περίπτωση χώρας που υποχρεώθηκε να εξέλθει από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και συγκεντρώνει το ενδιαφέρον τόσο άλλων υποψηφίων χωρών για μελέτη και αποφυγή των ελληνικών σφαλμάτων, όσο και της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας στον χώρο των κοινωνικών επιστημών.

   Η αποφυγή του ανωτέρω σεναρίου, ασφαλώς φανταστικού και σε ορισμένα σημεία ακραίου, αλλά όχι απίθανου, πρέπει να βασιστεί στις ακόλουθες παραδοχές:

  α. Αποτελεί υψηλή προτεραιότητα η παραμονή εντός Ευρωζώνης, καταβάλλοντας κάθε λογική προσπάθεια.

  β. Η επιθυμία αποφυγής ενός GREXIT είναι δεδομένη για ολόκληρη την Ε.Ε., αλλά οι αρνητικές συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης (λόγω ατυχήματος) θα είναι μεν πολύ υψηλές, αλλά μάλλον διαχειρίσιμες για τα άλλα κράτη-μέλη, ενώ για την Ελλάδα η έξοδος από την Ε.Ε. θα είναι η μεγαλύτερη γεωστρατηγική ήττα στη σύγχρονη ελληνική ιστορία μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

  γ. Η πλειοψηφία των στελεχών της κυβέρνησης και των κομματικών στελεχών, καθώς και η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού, κατανοούν και υιοθετούν τα (α) και (β).

   Ωστόσο, και παρά την κατανοητή ανάγκη αξιοποίησης της απειλής του GREXIT (και από τις δύο πλευρές) στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την επίτευξη μιας ευνοϊκότερης συμφωνίας, οι συνέπειες ενός ατυχήματος είναι τόσο εμφανώς καταστρεπτικές για τη χώρα μας που η διαπραγματευτική μας τακτική θυμίζει την προσπάθεια μπλόφας σε ένα παιχνίδι πόκερ όπου, όμως, όλα τα χαρτιά είναι ανοιχτά πάνω στο τραπέζι.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Αθήνα  4/5/2015    

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
    

Αναδημοσιεύουμε από την «Καθημερινή» της Κυριακής 3/5/2015, το άρθρο του Χρ. Γιανναρά με τίτλο «Η λογικής της μαγιάς», για να συνειδητοποιήσουμε τη μεγάλη καταστροφή που έχει συντελεστεί στην Ελληνική κοινωνία και η οποία δυστυχώς  δεν είναι οικονομική, αλλά κυρίως προσωπική και κατ’ επέκταση κοινωνική.

Η λογικής της μαγιάς - Χρ. Γιανναρά
  

   Ζούμε έναν ρεαλιστικότατο (όχι ρητορικό - αλληγορικό) εφιάλτη. Και ζούμε εφιάλτη, όχι επειδή ακροβατούμε μεταξύ άτακτης χρεοκοπίας και εξανδραποδιστικής υποτέλειας, όχι. Η τρομακτική καταστροφή που έχει συμβεί στη χώρα μας, είναι η ολοκληρωτική κοινωνική διάλυση. Κυριολεκτικά.

   Συγκροτήστε την εικόνα: Η κυβέρνηση να παζαρεύει μισθούς και συντάξεις του επόμενου μήνα (το ψωμί της πλειονότητας του πληθυσμού) και οι οπαδοί ποδοσφαιρικών ομάδων να μαχαιρώνονται στους δρόμους για την κρετινική τους θρησκοληψία (25.4.2015). Θυμηθείτε: σήματα και πινακίδες της τροχαίας κατεστραμμένα από «πολίτες» - κάφρους σε ολόκληρη τη χώρα. «Καταλήψεις» δημόσιων κτιρίων στην καρδιά της πρωτεύουσας επί βδομάδες, με άθλια κουρελαρία συνθημάτων για «συμπαράσταση» σε στυγνούς δολοφόνους. Συμπληρώστε την εικόνα της διάλυσης με το σύμπτωμα του πλιάτσικου πού; Στα νοσοκομεία – να κλέβουν οι «ασφαλισμένοι» τις κουρτίνες, τα τηλεχειριστήρια, ακόμα και τα σκεπάσματα από τις λεκάνες των αποχωρητηρίων. Μην ξεχνάμε: θρυμματισμένα με βαριοπούλες τα όποια ελάχιστα απομεινάρια μαρμάρινων διακοσμήσεων στο κέντρο της Αθήνας, τον παρανοϊκό βανδαλισμό κάθε πανεπιστημιακού κτιρίου και κάθε σχολείου.

   Περάστε τώρα σε άλλο επίπεδο: Βασικό δεδομένο του εφιάλτη της κοινωνικής διάλυσης, αλλά και θεμελιώδης συντελεστής, η κατάργηση της πληροφόρησης. Οχι με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (πρόσφατο δικτατορικό εύρημα), αλλά εκ των πραγμάτων: Ακούμε, βλέπουμε ή διαβάζουμε «ειδήσεις» και κάθε ραδιόφωνο, κανάλι ή εφημερίδα παρουσιάζει το ίδιο (κάποιο) γεγονός από τόσο διαφορετική οπτική γωνία, ώστε η είδηση να παραπέμπει από μερικούς σε θριαμβικό κατόρθωμα και από άλλους σε συμφορά – δημοσιογράφοι (λειτουργοί της κοινωνικής πληροφόρησης) κι από τις δυο μεριές. Οπως και στη Βουλή, με κάθε θέμα που έρχεται για «συζήτηση»: οι αντιθέσεις είναι προκαθορισμένες, αυτονόητες, υποχρεωτικές. Το «άσπρο» του ενός πρέπει να είναι «μαύρο» για τον άλλον.

   Οι πολίτες που καταλαβαίνουν ή διαισθάνονται ότι έντιμη, απροκατάληπτη δημοσιογραφική πληροφόρηση και ανιδιοτελής πολιτικός λόγος δεν υπάρχουν στη χώρα (είναι είδος ολοκληρωτικά εξαφανισμένο), αντιδρούν με δύο κυρίως τρόπους: Ή γαντζώνονται σε ένα από τα προβαλλόμενα ψεύδη (σε όποιο ταιριάζει καλύτερα στις ψυχολογικές τους προκαταλήψεις) – γαντζώνονται με πείσμα αποκαλυπτικό του άλογου, ενορμητικού (όχι ελεύθερου – κριτικού) χαρακτήρα της επιλογής. Ή εγκαταλείπονται στην απόγνωση που φαρμακώνει τη ζωή τους.

   Αυτή η εξάρτηση της ζωής, της ανθρωπιάς, των ελπίδων μιας κοινωνίας (εκατομμυρίων ανθρώπων) από την ιδιοτελέστατη αυθαιρεσία ανθρώπων της «πληροφόρησης» και επαγγελματιών της πολιτικής δημιουργεί κακοήθη νεοπλάσματα στον συλλογικό βίο. Δεν έχουμε ακόμα γλωσσικά σημαίνοντα για να σημάνουμε αυτή την κακοήθεια. Εξακολουθούμε να ονομάζουμε «ειδήσεις» τη μεθοδική και χυδαία παραπληροφόρηση. Ονομάζουμε «πολιτικά κόμματα» τις συντεχνίες της εξουσιαστικής ιδιοτέλειας (ακόμα και υποδίκων στην κοινή συνείδηση για καταλήστευση του κοινωνικού χρήματος), συντεχνίες λωποδυτών ή τραμπούκων νεοναζιστών ή νοσταλγών και υπέρμαχων της σταλινικής φρίκης.

   Εξακολουθούμε να ονομάζουμε «τρίτη εξουσία» το δικαστικό σώμα, που την ηγεσία του τη διορίζουν οι αποκλειστικοί εξουσιαστές της χώρας: τα κόμματα. Ονομάζουμε «φορολογία» κάθε αυθαίρετο χαράτσι, αδιάντροπη κλοπή του μόχθου των πολιτών για να πληρωθούν χρέη εξωφρενικά που μας φόρτωσαν εγκληματίες «πολιτικοί» προκειμένου να συντηρήσουν το «πελατειακό κράτος» τους.

   Το ψεύτισμα κάθε κοινωνικής λειτουργίας, η πλαστογράφηση θεσμών και κοινωνικών κατακτήσεων, η καμουφλαρισμένη αλλά μεθοδική κατάλυση του κοινωνικού κράτους, ο παλιμβαρβαρισμός της ιδιωτικοποίησης των πάντων, ο ολοκληρωτισμός της φεουδαλικής απολυταρχίας των «αγορών», είναι άραγε αναστρέψιμα ιστορικά δεδομένα; Η εφιαλτική διάλυση της ελληνικής κοινωνίας, η καταστροφή της γλώσσας, η διαστροφή της ιστορικής αυτοσυνειδησίας, η θρησκειοποίηση του εκκλησιαστικού γεγονότος, κοντολογίς: η έκλειψη του Ελληνισμού από τον στίβο της Ιστορίας, είναι συμπτώματα που επιδέχονται αντιστροφή ή είναι τεκμήρια αναπότρεπτου τέλους;

   Πολιτική απάντηση (απάντηση πολιτικής πρακτικής) δεν μπορεί να υπάρξει σε αυτό το ερώτημα. Ακόμα κι αν ολόκληρο το υπέρογκο χρέος, το εξωφρενικό, μάς το χάριζαν οι δανειστές μας, οι αντικοινωνικές συμπεριφορές, ο πρωτογονισμός, ο αχαλίνωτος εγωκεντρισμός, πώς θα μπορούσαν να αναχαιτιστούν; Οδήγησε ποτέ σε κοινωνική συνοχή ο καταναλωτισμός; Δημιούργησαν ποτέ κοινωνική συνείδηση οι ηθικολογίες, τα εθνικιστικά φληναφήματα, εξαλείφθηκε ποτέ με ξόρκια και κατάρες η φαυλότητα, η κτηνώδικη χρηματολαγνεία;

   Ο Ελληνισμός δεν είναι φυλή, δεν επέζησε χιλιάδες χρόνια χάρη στους νόμους της ζωολογίας. Είναι γένος, γέννημα τρόπου ύπαρξης και συνύπαρξης, δηλαδή πρόταση πολιτισμού με πανανθρώπινη δυναμική. Επιβιώνει ο Ελληνισμός όσο σαρκώνει την πρόταση βίου που τον ανάδειξε ξεχωριστόν στην Ιστορία, τον αντιδιέστειλε από τον πρωτογονισμό του ατομοκεντρισμού, δηλαδή της βαρβαρότητας.

   Οπως στους αιώνες της Τουρκοκρατίας έτσι και στον ζόφο της σημερινής καταστροφής και ατίμωσης, αν ο Ελληνισμός σωθεί, αυτό θα γίνει όχι με τη λογική της εξουσίας, των νομοθετημάτων, τα καραγκιοζιλίκια της ξιπασιάς του «εκσυγχρονισμού». Θα γίνει με τη λογική της «μαγιάς» που έλεγε ο Μακρυγιάννης, της κρυμμένης μέσα στο νεκρό φύραμα παρουσίας ζωντανών ανθρώπων – και ζωντανός άνθρωπος είναι αυτός που σώζει νόημα ζωής, χαρά ζωής, μέσα στον απελπισμό της αποσύνθεσης.

   Μια χούφτα δάσκαλοι, μια χούφτα παπάδες, μια χούφτα άνθρωποι της Τέχνης, της μαστοριάς. Από τα κάτω φυτρώνει η ελπίδα, όχι από τα μεγάφωνα. Στους ελάχιστους σώζεται το θάμβος της ελληνικής λαλιάς, η αξιοπρέπεια της ιστορικής αυτοσυνειδησίας, το σθένος της πίστης - εμπιστοσύνης κρυμμένο, για αιώνες, στην ακαταμάχητη φρασούλα: «έχει ο Θεός».

Αθήνα, 27/04/2015

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

   Αναδημοσιεύουμε από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής 26/04/2015 το άρθρο του Ν. Οικονομίδη με τίτλο «Άμεση συμφωνία με τους δανειστές» και το άρθρο του Στ. Κασιμάτη με τίτλο « Όλα έχουν χαθεί από την μάχη του Πέτα», για να συνειδητοποιήσετε όσοι έχετε καθαρό μυαλό και μπορείτε να σκέφτεστε ακόμη, πόσο κοντά είναι ο εφιάλτης που μπορεί να ζήσουμε.

Άμεση συμφωνία με τους δανειστές - Ν. Οικονομίδη

   Το ελληνικό κράτος δεν έχει πια χρήματα. Η σημερινή κυβέρνηση, υποσχόμενη προεκλογικώς να διανείμει σημαντικά ποσά στους πληγέντες από τη λιτότητα, δεν μπορεί πια ούτε να πληρώσει τις κανονικές ανάγκες του κράτους. Σε λίγες εβδομάδες, η Ελλάδα δεν θα μπορεί να πληρώνει μισθούς και συντάξεις και τις δανειακές υποχρεώσεις της στο ΔΝΤ και σε άλλους.

   Μέχρι τα μέσα Μαΐου, η Ελλάδα χρειάζεται να αναχρηματοδοτήσει 2,8 δισ. ευρώ έντοκα γραμμάτιά της. Παραδοσιακά, αυτά αγοράζονται από ελληνικές τράπεζες. Αλλά τώρα οι ελληνικές τράπεζες περιορίζονται από την ΕΚΤ στο ποσό που μπορούν να αγοράσουν και δεν μπορούν να αγοράσουν όσο αγόραζαν οι ξένες τράπεζες παλαιότερα. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι τις 14 Μαΐου η Ελλάδα θα χρειαστεί να καλύψει από μόνη της (μέσω της ΤτΕ) 700 εκατ. ευρώ από νέες εκδόσεις εντόκων και να πληρώσει 774 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ, συνολικά 1,474 δισ. ευρώ, επιπλέον μισθών και συντάξεων και άλλων εξόδων. Το κράτος έχει, επίσης, μεγάλη μείωση των εισπράξεων, αφού πολλοί δεν πλήρωσαν φόρους, περιμένοντας την παρούσα κυβέρνηση να τους μηδενίσει, μειώσει ή αναβάλει. Μένοντας με ελάχιστα αποθεματικά, για να αποφύγει την άμεση χρεοκοπία, η κυβέρνηση άρπαξε βίαια τα ρευστά των φορέων, Ταμείων, Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των αγροτικών και άλλων επιδοτήσεων για έργα. Και η έλλειψη ρευστότητας γίνεται πιο οξεία όσο περνάει ο χρόνος. Μέχρι τις 18 Ιουνίου, η Ελλάδα θα χρειαστεί να αγοράσει η ίδια (μέσω ΤτΕ) 2 δισ. ευρώ έντοκα και να πληρώσει 2,361 δισ. ευρώ στο ΔΝΤ, συνολικά να πληρώσει 4,361 δισ. ευρώ. Αυτά τα ποσά δεν καλύπτονται παρά μόνον με εξωτερικό δανεισμό. Αποκομμένη από τις χρηματαγορές, η μόνη πιθανότητα είναι ο δανεισμός από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ.

   Η λύση. Η καλύτερη (και πραγματικά η μόνη) λύση είναι η Ελλάδα να φτάσει σε μια ρεαλιστική συμφωνία με τους δανειστές στην Ε.Ε. και το ΔΝΤ ακόμη και την ύστατη στιγμή. Οι δανειστές θα δώσουν φθηνό χρήμα στην Ελλάδα (το παρόν πρόγραμμα έχει τόκο 1,82%). Η Ελλάδα θα εφαρμόσει περικοπές στον δημόσιο τομέα (μειώνοντας τους μη χρειαζόμενους υπαλλήλους και κάνοντας αξιολόγηση), θα ξαναρχίσει τις ιδιωτικοποιήσεις, θα ανοίξει τα κλειστά επαγγέλματα και την αγορά εργασίας για να κάνει την οικονομία πιο ανταγωνιστική. Ολα αυτά βοηθούν την ελληνική οικονομία και θα έπρεπε να γίνουν ακόμη κι αν δεν τα ζητούσαν οι δανειστές. Ομως, η σημερινή κυβέρνηση εξελέγη με μια πλατφόρμα που υποσχόταν ακριβώς τα αντίθετα απ’ ό,τι επιβάλλεται να κάνει τώρα. Αλλά μια μεγάλη κωλοτούμπα είναι αναγκαία για να μη βρεθεί η Ελλάδα στη χρεοκοπία.

   Τι θα γίνει χωρίς συμφωνία; Τα σενάρια της χρεοκοπίας. Υπάρχουν δύο σενάρια. Στο πρώτο, «χρεοκοπία μέσα στο ευρώ», που προτιμά η κυβέρνηση, η Ελλάδα πληρώνει μόνο μισθούς και συντάξεις. Δεν πληρώνει τα εξωτερικά δάνεια, ακόμη και εκείνα προς το ΔΝΤ. Αυτό δημιουργεί «πιστωτικό γεγονός», σηματοδοτώντας τη χρεοκοπία. Οι τράπεζες θα βρεθούν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση επιβίωσης, με άμεση επιβολή έλεγχου ροής κεφαλαίων και πλαφόν στις αναλήψεις. Η ΕΚΤ θα πρέπει να αποφασίσει αν θα συνεχίσει να υποστηρίζει τις ελληνικές τράπεζες και ένα κράτος της Ευρωζώνης σε χρεοκοπία. Με τον καιρό, η Ελλάδα θα αναγκαστεί να φύγει από το ευρώ στη νέα δραχμή ή πιεζόμενη από την ΕΚΤ και την Ευρωζώνη ή ακόμη και εθελοντικά, αφού η κυβέρνηση θα έχει τεράστιες δυσκολίες να λειτουργήσει αποτελεσματικά στην κατάσταση χρεοκοπίας μέσα στο ευρώ.

   Στο δεύτερο σενάριο, η Ελλάδα πληρώνει τα εξωτερικά δάνεια, αλλά αρχίζει να πληρώνει μισθούς, συντάξεις και άλλα έξοδα του Δημοσίου με χρεωστικά σημειώματα (στα αγγλικά IOY – I Owe You). Αυτά τα IOY θα γίνουν γρήγορα το νέο εσωτερικό, βαθιά υποτιμημένο παράλληλο νόμισμα. Οι τράπεζες μπορεί να εμποδιστούν από την ΕΚΤ να τα αποδέχονται, αλλά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα ανταλλάσσονται με μεγάλη έκπτωση ως προς το ευρώ από έναν τρομαγμένο και εξαθλιωμένο πληθυσμό. Θα επιβληθεί έλεγχος κίνησης κεφαλαίων και περιορισμοί στις αναλήψεις. Με τον καιρό, τα ΙΟΥ θα μετονομαστούν σε νέα δραχμή.

   Χρεοκοπία μέσα ή έξω από το ευρώ οδηγεί στην καταστροφή της νέας δραχμής. Και με τα δύο σενάρια χρεοκοπίας, μέσα σε εβδομάδες, η Ελλάδα είναι έξω από το ευρώ. Στη διαδικασία αλλαγής προς τη νέα δραχμή, οι ελληνικές τράπεζες θα αντιμετωπίσουν τεράστιες αναλήψεις (bank run), πιθανή απόσυρση ή μη μεγέθυνση της στήριξής τους από την ΕΚΤ και θα καταρρεύσουν. Η νέα δραχμή θα είναι βαθιά υποτιμημένη, οι τιμές θα διπλασιαστούν ή τριπλασιαστούν, εξαθλιώνοντας τους Ελληνες και φέρνοντας τα εισοδήματά τους στο επίπεδο αυτών της δεκαετίας του 1950. Ελλείψεις κρίσιμων εισαγόμενων αγαθών, όπως καυσίμων και φαρμάκων, είναι πολύ πιθανές, αφού, ως αποτέλεσμα της χρεοκοπίας, δεν θα δίνεται πίστωση από τους εξαγωγείς προς ελληνικές εταιρείες και το ελληνικό κράτος και το συνάλλαγμα θα είναι δυσεύρετο. Από χώρα στον πυρήνα της Ευρωζώνης η Ελλάδα θα καταντήσει μικρό κράτος της Μέσης Ανατολής, έρμαιο των μεγάλων δυνάμεων της περιοχής, ιδιαίτερα της Τουρκίας.

   Τα μειονεκτήματα της χρεοκοπίας και στα δύο σενάρια είναι τεράστια. Ετσι, η δυνατότητα μιας ρεαλιστικής συμφωνίας με τους πιστωτές για να αποφευχθεί η χρεοκοπία είναι σαν ο από μηχανής θεός. Αλλά η κυβέρνηση, που εξελέγη για να βρει καλύτερους όρους μέσα στην Ευρωζώνη, δεν φαίνεται να είναι καθόλου κοντά σε συμφωνία. Αντίθετα, φαίνεται να επανέρχεται στις ρίζες της στην άκρα Αριστερά. Οι υπουργοί της μιλούν για «ρήξη με τους πιστωτές», ο πρωθυπουργός δηλώνει ότι «η Ελληνική Δημοκρατία δεν εκβιάζεται» και ένα σημαντικό ρεύμα από βουλευτές απροκάλυπτα υποστηρίζει την καταστροφική λύση της νέας δραχμής. Είναι η ώρα της δύσκολης απόφασης να γίνει συμφωνία παρά το πολιτικό κόστος. Αλλιώς, μόνο ένα θαύμα μπορεί να σώσει την Ελλάδα από την άμεση ολική καταστροφή.
* Ο κ. Νίκος Οικονομίδης είναι καθηγητής στο Stern School of Business του New York University.

Όλα έχουν χαθεί από την μάχη του Πέτα - Στ. Κασιμάτη

   Εχω διαπράξει ένα μεγάλο σφάλμα –με επιπτώσεις στην ψυχική υγεία μου, φοβάμαι– και αισθάνομαι ότι πρέπει να σας πω γι’ αυτό, μην τυχόν την πατήσετε και εσείς. Εδώ και ένα μήνα ξεκίνησα να διαβάζω την Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως του Γεωργίου Φίνλεϊ, στη μετάφραση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που εκδόθηκε πρώτη φορά το 2008 από το Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, το οποίο μου είναι αδύνατο να το αφήσω• και αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα, όπως θα εξηγήσω στη συνέχεια.
   Κατ’ αρχάς, μολονότι δεν έχω στη διάθεσή μου το πρωτότυπο κείμενο στα αγγλικά, είναι φανερό από τη μετάφραση ότι ο Φίνλεϊ είναι ένας πολύ ικανός συγγραφέας, με έλεγχο της δομής του έργου και διακριτό, έντονα πολεμικό ύφος, το οποίο ο Παπαδιαμάντης καταφέρνει να αποδώσει. (Ειδικά το χιούμορ και η ειρωνεία του Φίνλεϊ αποκτά, μέσω της καθαρεύουσας του Παπαδιαμάντη, έναν σχεδόν Ροΐδειο τόνο). Εκτός από γοητευτικός συγγραφέας, όμως, ο Φίνλεϊ, που είχε σπουδάσει νομικά στο Εδιμβούργο, είναι και ικανός ιστορικός, με αξιόλογη αναλυτική σκέψη. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι είχε μελετήσει καλά τους μεγάλους ιστορικούς του παρελθόντος και είχε διδαχθεί από τη μέθοδό τους.
   Εκείνο όμως που με κάνει να χαρακτηρίζω την εξιστόρηση του Φίνλεϊ συναρπαστική είναι ότι γίνεται από την οπτική γωνία των αξιών που ο ίδιος υπερασπίζεται. Ο Φίνλεϊ, που ήλθε στην Ελλάδα με την Επανάσταση και έκτοτε έμεινε για πάντα εδώ, δεν έχει αυταπάτες ούτε για τους Ελληνες και τον χαρακτήρα τους ούτε για το διοικητικό σύστημα μέσα στο οποίο απέκτησαν τις αντιλήψεις τους περί πολιτικής διοίκησης. Εξιστορεί τα συμβάντα, περιγράφει περιστατικά που έζησε και αναζητεί το νόημα της ευρύτερης εξέλιξης των γεγονότων του αγώνα υπό το πνεύμα του ευρωπαϊκού (και, ειδικότερα, του βρετανικού) φιλελευθερισμού. Ο Φίνλεϊ αγαπά τον τόπο και τους κατοίκους του και θέλει να δει την ανεξάρτητη Ελλάδα να καταλαμβάνει τη θέση που πιστεύει ότι της αρμόζει μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών της εποχής του: είναι, όπως θα λέγαμε σήμερα, ένας «εκσυγχρονιστής».
   Μη νομίσετε όμως ότι οι κρίσεις του για πρόσωπα και καταστάσεις υπακούουν στις θέσεις και τις πεποιθήσεις του. Συνολικά μιλώντας και εξαιρώντας την περίπτωση του Κολοκοτρώνη (bete noir για τον Φίνλεϊ...), περισσότερο αυστηρός είναι με την πλευρά τη δική του, εκείνων δηλαδή που δίνουν προτεραιότητα στη δημιουργία ισχυρής εκτελεστικής εξουσίας και πειθαρχημένου στρατεύματος. Αυτούς μέμφεται διαρκώς, όχι μόνο για την προσωπική ανικανότητα ή την ιδιοτέλειά τους, αλλά και επειδή δεν προσπάθησαν να αξιοποιήσουν προς όφελος των υπό δημιουργία κρατικών δομών τους προϋπάρχοντες τοπικούς θεσμούς αυτοδιοίκησης.
   Δεν αμφιβάλλω ότι οι επαγγελματίες ιστορικοί θα έχουν διάφορες ενστάσεις, με τις οποίες η επιστημονική αξία του έργου του Φίνλεϊ θα τίθεται εντός συγκεκριμένου πλαισίου. Εξάλλου, στην εισαγωγή του, ο Κων. Σβολόπουλος διατυπώνει ορισμένες. Εντούτοις, η ματιά του μένει συνεπής στις αξίες του και, από αυτή την πλευρά, το έργο είναι πολύτιμο για αναγνώστες που τους ενδιαφέρει ο διφυής χαρακτήρας της χώρας μας μεταξύ Δύσης και Ανατολής (η λεγόμενη ιδιαιτερότητα...) και ο γεωπολιτικός προσανατολισμός της.
   Αυτή η ματιά, λοιπόν, είναι που κάνει την ανάγνωση του Φίνλεϊ εμπειρία συναρπαστική και, συγχρόνως, οδυνηρή, σε κάποια σημεία μάλιστα σχεδόν αφόρητη. Η βασική θέση που χτίζεται με την αφήγησή του είναι ότι, οι εξεγερμένοι Ελληνες ή, πιο σωστά, η ηγεσία τους, κάλυψαν το κενό της σουλτανικής εξουσίας με όσες μεθόδους και πρακτικές είχαν μάθει στην υπηρεσία του Αλή Πασά. Θα μπορούσε να πει κάποιος επιγραμματικά (πάντα με μια δόση υπερβολής) ότι ο στρατιωτικός αγώνας του επαναστατημένου έθνους τελματώθηκε και παρά λίγο να χαθεί (ας είναι καλά οι μεγάλες δυνάμεις...), επειδή οι ισχυροί του τόπου, αντί να φτιάξουν ένα στοιχειώδες κράτος, προτίμησαν να μοιράσουν μεταξύ τους την εξουσία του σουλτάνου, με σκοπό –τι άλλο;– να την απολαύσουν.
   Οι παραλληλισμοί με το σήμερα είναι αναπόφευκτοι, καθώς διαβάζεις τα αδιανόητα καμώματα των «πατέρων του έθνους» και μάλιστα εν καιρώ πολέμου. Σας το λέω ειλικρινά ότι όλοι οι απίθανοι χαρακτήρες που έχουμε ζήσει στον δημόσιο βίο τα τελευταία χρόνια και εξακολουθούμε να ζούμε τώρα, με την απερίγραπτη συμπεριφορά τους, τη χυδαία απληστία τους και την ψωνάρα τους, όλοι υπάρχουν στον κόσμο που περιγράφει ο Φίνλεϊ. Ο χώρος επιτρέπει μόνο ένα παράδειγμα και ελπίζω ότι διάλεξα το καλύτερο...
   Βρισκόμαστε, φαντασθείτε, στο Μεσολόγγι λίγο πριν ξεκινήσει η μεγάλη πολιορκία και στο ελληνικό στρατόπεδο «εις φιλόπατρις επιμελητής» προσπαθεί να βάλει τάξη και να ελέγξει τη διαφθορά που εξανεμίζει το δάνειο. Ζητεί λοιπόν να μετρήσει τους στρατιώτες του Μακρή, καθώς γνωρίζει ότι ο Μακρής δηλώνει τους δεκαπλάσιους από όσους έχει και εισπράττει αναλόγως από την κυβέρνηση. «Οι στρατιώται του Μακρή, κατά παρακίνησιν του αρχηγού των», γράφει ο Φίνλεϊ, «εδήλωσαν ότι το να μετρή τις τους οπλίτας είνε αυθαίρετος και δεσποτική πράξις, κ’ εκήρυξαν ότι ο μεταρρυθμιστής εκείνος επίτροπος ήτο εχθρός της συνταγματικής ελευθερίας». Τον έσπασαν στο ξύλο μάλιστα και έμεινε στο κρεβάτι κάτι εβδομάδες ο άνθρωπος...
    Αυτό είναι, λοιπόν, το πρόβλημά μου: διαβάζω τον Φίνλεϊ και απελπίζομαι. Πιάνω τον εαυτό μου μερικές φορές να σκέπτεται κάπως έτσι: «Τι Eurogroup, ρευστότητες και μεταρρυθμίσεις μου λες! Τι νόημα έχουν αυτά, αφού όλα έχουν χαθεί από τη μάχη του Πέτα...». Από την άλλη, βέβαια, αναλογιζόμενος τη σημερινή κρίσιμη καμπή της πορείας μας –που κουβεντιάζουμε πια ανοιχτά, υπό τον ευφημισμό «ρήξη», την έξοδο από τον πυρήνα της Ευρώπης–, αναρωτιέμαι αν είναι δυνατόν να αναιρέσουμε τον προσανατολισμό που έχει πάρει η χώρα σχεδόν δύο αιώνες τώρα, επειδή απλώς δεν μπορούμε να χωνέψουμε ότι οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να μας πληρώνουν για να ζούμε αξιοπρεπώς...