Αθήνα, 02/06/2015

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ 

 

  Επειδή όπως έχουμε αναφέρει αρκετές φορές στο παρελθόν, ενεργός πολίτης είναι ο ενημερωμένος πολίτης και επειδή θέλουμε τα μέλη του Συνδέσμου μας να είναι υπεύθυνοι και συνειδητοποιημένοι πολίτες, αναδημοσιεύουμε από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ του Σαββατοκύριακου 30-31/05/2015 το άρθρο του Κ. Καλλίτση με τίτλο «Να μην πληρώσουμε το Δ.Ν.Τ.;» και το άρθρο του Ν. Οικονομίδη με τίτλο « Συμφωνία ή χάος; », για να γνωρίζουν τα μέλη μας τις συνέπειες που  μπορεί να έχουν αυτές οι ενέργειες και να είναι προετοιμασμένα σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

 

Να μην πληρώσουμε το Δ.Ν.Τ.; - Κ. Καλλίτση

 

   Oταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, οι δύο πλευρές, κυβέρνηση και πιστωτές, δεν διαφωνούσαν μόνο για το ύψος του δημοσιονομικού κενού, τους συντελεστές του ΦΠΑ, την ασφαλιστική μεταρρύθμιση ή άλλα θέματα της διαπραγμάτευσης. Διαφωνούσαν, κυρίως, αν η υπογραφή συμφωνίας...είναι κοντά ή μακριά! Αν η συμφωνία είναι σε απόσταση αναπνοής, όπως έλεγε το Μαξίμου. Ή αν απέχουμε πολύ, αν μένει πολλή δουλειά για να επιτευχθεί συμφωνία, όπως εν χορώ απαντούσαν όλοι οι εκπρόσωποι θεσμών και ευρωπαϊκών κρατών, χαρακτηρίζοντας αβάσιμη την αισιοδοξία της Αθήνας.

   Αν το θέμα ήταν απλώς η διαχείριση της κοινής γνώμης, ίσως ήταν αδιάφορη η διαφωνία. Και θα ήταν θεμιτές οι κυβερνητικές ενέσεις αισιοδοξίας (παρά τις υπερβολές που εκτίναξαν το Χρηματιστήριο Αθηνών στο τελευταίο 5λεπτο της περασμένης Τετάρτης...), ίσως και αναγκαίες για να κατασταλούν οι ανησυχίες που είχαν ενταθεί τελευταία και να αποτραπεί μια εντονότερη φυγή καταθέσεων από τις τράπεζες ενόψει 3ημέρου. Αν, όμως, όπως λέγεται, η διαφωνία Αθήνας και πιστωτών αντανακλά προεργασίες επίρριψης του ενός στον άλλον της ευθύνης μη συμφωνίας, το θέμα είναι πολύ σοβαρό.

   Θα φανεί άμεσα. Κρίσιμη εξέλιξη θα είναι η αποπληρωμή ή μη της δόσης στο ΔΝΤ, την Παρασκευή. Τρία ενδεχόμενα υπάρχουν:

   (α) Να μην πληρωθεί η πρώτη δόση του Ιουνίου, χωρίς συμφωνία, επειδή η κυβέρνηση ανακοινώνει ότι το κράτος δεν έχει λεφτά για να πληρώσει το ΔΝΤ, έχει λεφτά μόνο για μισθούς και συντάξεις.

   (β) Να μην πληρωθεί η πρώτη δόση του Ιουνίου, αλλά να υπάρξει συμφωνία με το ΔΝΤ ώστε να αποδεχθεί την εφάπαξ αποπληρωμή όλων των δόσεων του Ιουνίου με μικρή καθυστέρηση, στα τέλη του μηνός.

   (γ) Να πληρωθεί κανονικά η δόση του Ιουνίου, να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις, να επιτευχθεί συμφωνία με τους πιστωτές και να συνεχιστεί ομαλά η αποπληρωμή των υποχρεώσεών μας.

   Για να εκτιμήσουμε τις συνέπειες καθενός ενδεχομένου, ας έχουμε υπόψη ορισμένα δεδομένα:

   (α) Τη στιγμή που δεν θα πληρώσουμε μία δόση στο ΔΝΤ, τεχνικά κηρύσσουμε χρεοκοπία. Αν δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία για την πληρωμή του ΔΝΤ εντός μηνός από την ημέρα που εκδηλώθηκε η αδυναμία αποπληρωμής, τότε η χρεοκοπία παύει να είναι τεχνική, γίνεται πραγματική και όλο το χρέος της χώρας (περίπου 320 δισ. ευρώ) μπορεί να κηρυχθεί απαιτητό από τους δανειστές. Πρόκειται για το σενάριο της απόλυτης καταστροφής, που οδηγεί την Ελλάδα εκτός ευρώ και την κοινωνία σε απόγνωση, απίστευτες οδύνες και εμφυλιοπολεμικές καταστάσεις, με όσα αυτές συνεπάγονται.

   (β) Ακόμα και αν επιτευχθεί συμφωνία για την αποπληρωμή του ΔΝΤ με μικρή καθυστέρηση, στα τέλη Ιουνίου, οι συνέπειες θα είναι σοβαρές. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα περιορίσει τη ρευστότητα που παρέχει στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, καθώς θα υποχρεωθεί να λάβει μέτρα αντιστάθμισης του ρίσκου, που θα έχει αυξηθεί μετά την πρώτη εκδήλωση αδυναμίας αποπληρωμής του ΔΝΤ. Η οικονομική δραστηριότητα θα παγώσει πλήρως για ένα μήνα τουλάχιστον, ουδείς θα πληρώνει οποιαδήποτε υποχρέωσή του (από δόση έως μισθό...), τα δημόσια έσοδα θα μηδενιστούν, η οσμή της χρεοκοπίας και οι παρενέργειές της θα ακολουθούν τη χώρα στα επόμενα βήματά της, για μακρύ χρόνο.

   (γ) Στην πρώτη περίπτωση είναι βεβαία, στη δεύτερη περίπτωση πολύ πιθανή η επιβολή capital controls. Για να μην ερημώσει η χώρα και οι τράπεζες από κεφάλαια, ο πρωθυπουργός κ. Τσίπρας θα υπογράψει Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που θα βάζει φραγμούς στην κίνηση κεφαλαίων και στην ανάληψη καταθέσεων. Οι εισαγωγές (σε μια κατεξοχήν εισαγωγική χώρα) θα κοπούν, ως εκ τούτου μέρος της παραγωγής θα σταματήσει λόγω έλλειψης πρώτων υλών και οι εξαγωγές θα συρρικνωθούν. Χιλιάδες θέσεις εργασίας θα καταστραφούν. Εκτεταμένες ελλείψεις σε κρίσιμα αγαθά (φάρμακα, ενέργεια κ.ά.) θα σημειωθούν. Θα επιβληθεί όριο ανάληψης στις καταθέσεις, π.χ. 50 ή 70 ευρώ/μέρα, και στον μισθό που θα (αν) καταβάλλεται μέσω τραπέζης. Οι επιταγές θα μείνουν χαρτιά στο χέρι όσων ήλπιζαν να τις εξαργυρώσουν. Ακόμα και υγιείς επιχειρήσεις δεν θα αντέξουν την πίεση. Ούτε, ίσως, κάποιες τράπεζες...

   Τούτων δοθέντων, ορισμένοι, με απίστευτη για το αξίωμά τους ελαφρότητα, εισηγούνται στον πρωθυπουργό να μην πληρωθεί η δόση στο ΔΝΤ. Δυστυχώς, μάλιστα, βρίσκουν τους πρόθυμους που απερίσκεπτα αναλαμβάνουν να φιλοτεχνήσουν νομικές καρικατούρες για να υποστηρίξουν τέτοιες επικίνδυνες ανοησίες. Αύριο, βεβαίως, αν η χώρα συρθεί στην καταστροφή, όλοι αυτοί θα τραβήξουν την ουρά τους – έτσι γίνεται πάντα. Η μεγάλη ευθύνη και οι κρίσιμες αποφάσεις ανήκουν στον πρωθυπουργό.

 

Συμφωνία ή χάος; - Ν. Οικονομίδη

 

   Στο τέλος Ιανουαρίου 2015, η νεοεκλεγείσα ελληνική κυβέρνηση είχε μία μοναδική ευκαιρία. Να υπογράψει μια συμφωνία η οποία θα ήταν ίσως «καλύτερη» από την προτεινόμενη στην κυβέρνηση Σαμαρά. Η ευκαιρία χάθηκε, γιατί από τη μια μεριά η κυβέρνηση δεν είχε έτοιμο εφαρμόσιμο πρόγραμμα και από την άλλη προτίμησε να μιλεί ρεβανσιστικά για τη ναζιστική Γερμανία στη γαλαρία της Αριστερής Πλατφόρμας παρά στους εταίρους. Στη διάρκεια των μηνών της διαπραγμάτευσης, οι Ευρωπαίοι σκλήρυναν τη στάση τους, βλέποντας συχνά την Ελλάδα να βρίσκεται εκτός θέματος. Οταν επανειλημμένα δεν τα «έβρισκαν» στην τεχνική οικονομική ανάλυση των στοιχείων, η κυβέρνηση μιλούσε για την ανάγκη «πολιτικής διαπραγμάτευσης». Οταν στην πολιτική διαπραγμάτευση δεν τα έβρισκε ο πρωθυπουργός με τους ομολόγους του, πηγαίναμε φτου κι απ’ την αρχή στην τεχνική διαπραγμάτευση. Και αυτός ο κύκλος επανελήφθη ξανά και ξανά. Ετσι πέρασαν τέσσερις μήνες.

   Η τακτική της επιμήκυνσης των διαπραγματεύσεων ήταν καταστροφική για την Ελλάδα:

   Πρώτον, γιατί έχασε την ευκαιρία μιας καλής συμφωνίας στην αρχή.

   Δεύτερον, γιατί η τεράστια παρατεταμένη πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα που δημιούργησαν οι εκλογές και η μακροχρόνια διαπραγμάτευση έπληξε καίρια την οικονομική δραστηριότητα, μείωσε τους φόρους που θα μπορούσε να εισπράξει το κράτος και αύξησε την ανεργία.

   Τρίτον, γιατί τώρα η Ελλάδα είναι με την πλάτη στον τοίχο λόγω έλλειψης ρευστότητας.

   Τέταρτον, γιατί η αβεβαιότητα άδειασε τις τράπεζες από καταθέσεις.

  Πέμπτον, γιατί η εσωτερική στάση πληρωμών εδώ και δύο μήνες (πληρώνονται μόνο μισθοί και συντάξεις) δημιούργησε συνθήκες άκρας έλλειψης ρευστότητας στην αγορά.

   Εδώ που φτάσαμε, με την επώδυνη συμφωνία προ των πυλών, μερικοί θα πουν, καλύτερα η ρήξη και χρεοκοπία μέσα ή έξω από το ευρώ. Ομως, ακόμη και μέτρια και επώδυνη συμφωνία είναι καλύτερη από τη χρεοκοπία. Η χρεοκοπία και μετάβαση στη νέα δραχμή θα ήταν καταστροφή του μεγέθους της Μικρασιατικής Καταστροφής. Οι τράπεζες θα κατέρρεαν από αναλήψεις φοβισμένων πολιτών για την ισοτιμία νέας δραχμής και ευρώ. Η βαθιά υποτιμημένη δραχμή θα έκανε τους Ελληνες φτωχούς αμέσως, καθώς θα μπορούσαν να αγοράζουν μόνο το μισό ή το ένα τρίτο όσων αγόραζαν στις αρχές Μαΐου 2015. Ελλείψεις σε βασικά είδη όπως φάρμακα και καύσιμα θα ήταν ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Και το τύπωμα πολλών νέων δραχμών θα δημιουργούσε υπερπληθωρισμό, νέα υποτίμηση και φτώχεια.

   Θα έλεγαν όμως κάποιοι ότι δεν χρειάζεται να βγούμε από το ευρώ. Γιατί δεν χρεοκοπούμε μέσα στο ευρώ, μην πληρώνοντας τα εξωτερικά μας δάνεια; Ομως, μια χρεοκοπία μέσα στο ευρώ θα είναι εξαιρετικά δύσκολη να τη διαχειριστεί οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση, και ιδιαίτερα η σημερινή άπειρη. Θα χρειαζόταν τεράστια υποστήριξη από την ΕΚΤ, που δεν θα την είχε. Μέσα σε λίγο χρόνο, η ελληνική κυβέρνηση, εθελοντικά ή κάτω από πίεση, θα πήγαινε στη νέα δραχμή. Ετσι και οι δύο τύποι χρεοκοπίας (μέσα και έξω από το ευρώ) οδηγούν στην ολική καταστροφή της νέας δραχμής.

   Ποια θα ήταν μια καλή συμφωνία; Εκείνη που πέρα από τα δημοσιονομικά θα έδινε έμφαση στις μικροοικονομικές μεταρρυθμίσεις. Αναγκαία η μείωση του τεράστιου αναποτελεσματικού κράτους, που βαραίνει τον ιδιωτικό τομέα και τους φορολογουμένους. Αναγκαίο να γίνουν ανταποδοτικές οι συντάξεις. Αναγκαίο να αλλάξουμε τους μηχανισμούς με τους οποίους αγοράζει το Δημόσιο για να πάρουμε μικρότερες τιμές και να μειώσουμε τη διαφθορά. Πρέπει να προχωρήσουμε με τις ιδιωτικοποιήσεις των τρένων, αεροδρομίων, λιμανιών, και της ενέργειας. Αυτοί οι τομείς χρειάζονται άμεσα επενδύσεις και οι ιδιώτες θα τους διοικούσαν πιο αποτελεσματικά. Τα «κλειστά επαγγέλματα» πρέπει να ανοιχτούν στον ανταγωνισμό. Οι αγορές εργασίας πρέπει να απελευθερωθούν. Τέλος, πρέπει να μειωθούν οι φόροι επιχειρήσεων και να βελτιωθεί το γραφειοκρατικό καθεστώς για να έρθουν καινούργιες επενδύσεις και να επανέλθουν οι ελληνικές επιχειρήσεις που έφυγαν .

   Μία συμφωνία πρέπει, τέλος, να αναδιαρθρώνει το χρέος. Αντί να μειώνει την ονομαστική του αξία, ο καλύτερος τρόπος για να μειωθεί το χρέος είναι η επιμήκυνση των λήξεων των υποχρεώσεων προς την Ε.Ε. και τον μηχανισμό στήριξης. Η πρότασή μου είναι επιμήκυνση της λήξης αυτών των δανείων στα 75 χρόνια, μετατροπή των τόκων από κυμαινόμενους σε σταθερούς και μείωσή τους, και μη πληρωμή των τόκων για μία δεκαετία. Αυτή η αναδιάρθρωση θα μειώσει την παρούσα αξία του χρέους κατά 50% και θα βοηθήσει την ανάπτυξη. Η ανάπτυξη είναι η μόνη εγγύηση ότι η Ελλάδα θα αποπληρώσει το χρέος.
Στο χέρι της κυβέρνησης είναι να κάνει συμφωνία. Αν δεν κάνει συμφωνία, θα είναι 100% υπεύθυνη για το χάος και την καταστροφή που θα ακολουθήσει.
* Ο κ. Νίκος Οικονομίδης είναι καθηγητής στο Stern School of Business του New York University & University of California, Berkeley.